Βιταμίνες και
Συμπληρώματα Διατροφής
Πότε και Γιατί να τα πάρω;
Βιταμίνες
Βιταμίνες και Συμπληρώματα Διατροφής: Οι βιταμίνες είναι οργανικές χημικές ενώσεις οι οποίες είναι απαραίτητες για τη διατήρηση ενός ζωντανού οργανισμού και για την ρύθμιση του μεταβολισμού του.
Είναι τόσο σημαντικές γιατί ο οργανισμός μας δεν μπορεί να τις συνθέσει μόνος του. Έλλειψη μιας βιταμίνης σταματάει τις ειδικές μεταβολικές εργασίες και μπορεί να αλλάξει τη μεταβολική ισορροπία στον οργανισμό. Χωρίζονται σε δύο κατηγορίες, τις υδατοδιαλυτές (διαλύονται στο νερό) και τις λιποδιαλυτές (διαλύονται στο λίπος). Υδατοδιαλυτές είναι η βιταμίνη C και το σύμπλεγμα βιταμινών Β ενώ λιποδιαλυτές είναι οι βιταμίνες A, D, E και K.
Μέταλλα
Τα μέταλλα είναι απαραίτητα μικροθρεπτικά συστατικά τα οποία βρίσκονται σε μεγάλες ποσότητες στον οργανισμό μας και έχουν ως κύριες λειτουργίες την ρύθμιση του οργανικού ισοζυγίου σε νερό, την ομαλότερη διακίνηση των θρεπτικών συστατικών, την σχετική διατήρηση της φυσιολογικής οξύτητας του αίματος και την καλύτερη λειτουργία των εξωκρινών κι ενδοκρινών αδένων. …
Τέλος υπάρχουν και τα βαρέα μέταλλα ή τοξικά που δημιουργούν σοβαρά προβλήματα στην υγεία μας για αυτό πρέπει να αποφεύγονται. Τοξικά μέταλλα είναι ο μόλυβδος, ο υδράργυρος, το κάδμιο, το αρσενικό και το αλουμίνιο.
Αμινοξέα
Αμινοξέα ονομάζονται οι χημικές ενώσεις που περιέχουν μία τουλάχιστον καρβονική ομάδα (από τα καρβονικά οξέα (RCOOH[1]) και μία τουλάχιστον αμινομάδα (-NH2). Τα αμινοξέα αποτελούν τα βασικά δομικά στοιχεία των πρωτεϊνών που καθορίζουν και τις χαρακτηριστικές ιδιότητές τους.…
Τα αμινοξέα έχουν την ιδιότητα να συνενώνονται σχηματίζοντας τις πρωτεϊνικές αλυσίδες. Οι πρωτεΐνες αποτελούν τόσο βασικό δομικό συστατικό των κυτταρικών μεμβρανών όσο και του μηχανισμού κίνησης των μυών, όπως επίσης επιτελούν σημαντικές βιοχημικές λειτουργίες ως ένζυμα, ως ορμόνες ή ως αντισώματα, ενώ συμμετέχουν στη ρύθμιση του όγκου των υγρών και της οξεοβασικής ισορροπίας και αποτελούν δευτερεύουσα πηγή ενέργειας για το σώμα.
Υπάρχουν 20 διαφορετικά αμινοξέα που συμμετέχουν στην πρωτεϊνοσύνθεση, με διαφορετικές ιδιότητες το καθένα. Από αυτά κάποια αμινοξέα, 9 τον αριθμό, όπως η βαλίνη, η μεθειονίνη και η τρυπτοφάνη, καλούνται απαραίτητα αμινοξέα, μια και ο ανθρώπινος οργανισμός δεν μπορεί να τα συνθέσει και πρέπει να τα προσλάβει αυτούσια από διατροφικές ή άλλες πηγές.
Τα υπόλοιπα, όπως η αλανίνη, η γλουταμίνη και η τυροσίνη, μπορούν να συντεθούν από τον οργανισμό μας υπό κανονικές συνθήκες (μη απαραίτητα αμινοξέα), ενώ μερικά από αυτά, όπως η αργινίνη, μπορεί κάτω από ιδιαίτερες συνθήκες, όπως στη φάση ανάπτυξης της βρεφικής ηλικία ή σε παρουσία τοξινών να μην παράγονται σε επαρκείς ποσότητες (ημιαπαραίτητα αμινοξέα).
Λιπαρά Οξέα
Τα λιπαρά οξέα είναι η κυριότερη μορφή διατροφικού λίπους. Υπάρχουν δύο βασικές κατηγορίες λιπαρών οξέων, τα κορεσμένα και τα ακόρεστα (πολυακόρεστα, μονοακόρεστα).
Τα λιπαρά οξέα θα πρέπει να καταλαμβάνουν το 25-35% της ημερήσιας προσλαμβανόμενης ενέργειας για τον ενήλικο πληθυσμό. Για τα παιδιά 1-3 ετών συστήνεται 30-40% της συνολικής προσλαμβανόμενης ενέργειας, ενώ για τα παιδιά 4-18 ετών το ποσοστό διαμορφώνεται στο 25-35% της ολικής ενέργειας.
Αντιοξειδωτικά
Πρόκειται για χημικές ενώσεις, οι οποίες βρίσκονται στη σύσταση τροφίμων φυτικής προέλευσης. Προστατεύουν τις αδύναμες πρωτεΐνες και τα λιπίδια στις μεμβράνες των κυττάρων και εξουδετερώνουν τα αποτελέσματα της οξείδωσης, δεσμεύοντας και εξουδετερώνοντας τις ελεύθερες ρίζες, μετατρέποντάς τες σε ουσίες μη τοξικές και ακίνδυνες για τον ανθρώπινο οργανισμό. …
Είναι απαραίτητα γιατί:
- Προστατεύουν τις κυτταρικές μεμβράνες. Η συγκεκριμένη δράση αφορά κυρίως τη βιταμίνη Ε και το βήτα-καροτένιο.
- Προστατεύουν τη καρδιά: Αυξάνουν την ανθεκτικότητα των αγγείων, περιορίζουν τους φλεγμονώδεις παράγοντες, αποτρέπουν την οξείδωση της LDL χοληστερίνης και συμβάλλουν στη ρύθμιση της αρτηριακής πίεσης.
- Μειώνουν τον κίνδυνο για εγκεφαλικό επεισόδιο: Μελέτες δείχνουν ότι η βιταμίνη C μπορεί να δράσει ευεργετικά σε ασθενείς που ήταν χρόνιοι καπνιστές, είχαν υπερχοληστερολεμία ή καρδιαγγειακή πάθηση.
- Έχουν αντικαρκινική δράση: μπλοκάρουν ή εμποδίζουν την προσκόλληση επικίνδυνων ενζύµων στους ιστούς, αδρανοποιούν καρκινογόνες ουσίες και επιβραδύνουν τους μηχανισμούς καρκινογένεσης.
- Βελτιώνουν τις πνευματικές ικανότητες και την ψυχική διάθεση, προστατεύοντας τους νευροδιαβιβαστές από την οξείδωση και συμβάλλοντας στην καλύτερη εγκεφαλική μικροκυκλοφορία.
- Διατηρούν το δέρμα ελαστικό και το προφυλάσσουν από την πρόωρη γήρανση, περιορίζοντας τη διάσπαση του κολλαγόνου.
- Προστατεύουν τα οστά και τις αρθρώσεις, περιορίζοντας τα οιδήματα, τις φλεγμονές και τις εκφυλιστικές αλλοιώσεις.
- Ενισχύουν την όραση.
- Είναι αντιαλλεργικά. Υπάρχουν μελέτες που έδειξαν ότι οι αντιοξειδωτικές βιταμίνες Α, Ε και C, καθώς και τα πολυακόρεστα λιπαρά οξέα ω-3, συμβάλλουν στην πρόληψη ή και στη μείωση των συμπτωμάτων άσθματος, ατοπικής δερματίτιδας και εκζέματος.
- Διαφυλάσσουν τα αποθέματα άλλων απαραίτητων θρεπτικών ουσιών στον οργανισμό, αποτρέπουν την καταστροφή τους και, σε κάποιες περιπτώσεις, ενισχύουν τη δράση τους.
Που υπάρχουν τα αντιοξειδωτικά:
- Βιταμίνη C: Στα εσπεριδοειδή, τα μούρα, τα σκούρα πράσινα λαχανικά (σπανάκι, σπαράγγι, πράσινες πιπεριές, μπρόκολο), τις κόκκινες και κίτρινες πιπεριές, τις ντομάτες, τον ανανά, το πεπόνι, τις φράουλες.
- Βιταμίνη E: Στα φυτικά έλαια, τα καρύδια, τους σπόρους, τα δημητριακά ολικής αλέσεως, το μαύρο ρύζι, τα όσπρια (φασόλια, φακές, φάβα), τα σκούρα πράσινα λαχανικά.
- Σελήνιο: Στα καρύδια, τη μαγιά μπίρας, το μαύρο ρύζι, το κοτόπουλο, τα αυγά, τα γαλακτοκομικά, το σκόρδο, τον σολομό, τον τόνο, τα θαλασσινά, τα δημητριακά ολικής αλέσεως, τα λαχανικά.
- Β-καροτένιο: Στα σκούρα πορτοκαλί, κόκκινα, κίτρινα και πράσινα λαχανικά και φρούτα, όπως το μπρόκολο, το σπανάκι, τα καρότα, οι πιπεριές, τα βερίκοκα.
- Πολυφαινόλες (φλαβονοειδή κ.ά.): Στα φρούτα (εσπεριδοειδή, κεράσια, σταφύλια, μούρα), τα λαχανικά, τα αρωματικά φυτά, το τσάι (πράσινο, λευκό και μαύρο), το κακάο και τα παράγωγά του
- Λυκοπένιο: Στις ντοµάτες (φρέσκες, λιαστές και επεξεργασμένα προϊόντα ντομάτας) και επίσης στο γκρέιπφρουτ, το καρπούζι και τις πιπεριές.
- Συνένζυμο Q10: Στη σαρδέλα, το σκουμπρί και τη σόγια.
Προσοχή! Η κατανάλωση της βιταμίνης Ε δεν είναι επικίνδυνη ή επιβλαβής. Σε μορφή συμπληρώματος, όμως, οι υψηλές δόσεις της βιταμίνης Ε μπορεί να αυξήσουν τον κίνδυνο για αιμορραγία και σοβαρή αιμορραγία στον εγκέφαλο. Τα πολύ υψηλά επίπεδα βιταμίνης Ε μπορεί επίσης να αυξήσουν τον κίνδυνο γενετικών ανωμαλιών