Η σωστή διατροφή για τον θυροειδή αδένα

 

Τι θα πρέπει να προσέξουμε στη διατοφή για τον θυροειδή αδένα;

Λίγα λόγια για τον θυρεοειδή αδένα…

Ο θυρεοειδής αδένας είναι ο μεγαλύτερος και αποτελεί έναν απο τους σπουδαιότερους ενδοκρινείς αδένες του ανθρώπινου σώματος. Ο ρόλος του είναι πολύ σημαντικός καθώς παράγει τρεις ορμόνες:

τη θυροξίνη (Τ4) και τη τριιωδοθυρονίνη (Τ3) που ρυθμίζουν τον μεταβολισμό όλων των ιστών καθώς και την καλσιτονίνη που ελαττώνει τα επίπεδα του ασβεστίου στο αίμα.

Η θυρεοειδοτρόπος ορμόνη (TSH) ρυθμίζει τη σύνθεση και την έκκριση των παραπάνω ορμονών.

Ρόλος της διατροφής στις ορμόνες του θυρεοειδή αδένα.

Απαραίτητο ιχνοστοιχείο για την ορθή λειτουργία των ορμονών του θυροειδή αδένα είναι το ιώδιο το οποίο προσλαμβάνεται από τον άνρθωπο μέσω της τροφής. Σε περίπτωση που το προσλαμβανόμενο ιώδιο δεν επαρκεί για να καλύψει τις ανάγκες του ατόμου, ο αδένας αναγκάζεται να υπερλειτουργήσει με αποτέλεσμα να διογκωθεί, δημιουργώντας αυτό που ονομάζουμε βρογχοκήλη. Ενα υπερδραστήριος θυρεοειδής που παράγει περίσσεια Τ3, T4 ή και τις δύο, έχει σαν αποτέλεσμα τον υπερθυρεοειδισμό, με συμπτώματα όπως συχνές κενώσεις και μερικές φορές απώλεια βάρους. Ένας υπολειτουργικός θυρεοειδής αδένας καταλήγει σε υποθυρεοειδισμό και σχετίζεται με συμπτώματα όπως δυσκοιλιότητα και ανεξήγητη αύξηση βάρους. Η πιο κοινή αιτία υπερθυρεοειδισμού είναι η νόσος Graves, ενώ η θυρεοειδίτιδα Hasimoto είναι η μεγαλύτερη κοινή αιτία υποθυρεοειδισμού. Εδώ να σημειωθεί πως και οι δύο αυτές περιπτώσεις,  είναι αυτοάνοσα νοσήματα.

Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας, η έλλειψη ιωδίου έχει σαν αποτέλεσμα προβλήματα υγείας, συμπεριλαμβανομένης της βρογχοκήλης, του υποθυρεοειδισμού, της ψυχικής καθυστέρηση, αναπαραγωγική ανεπάρκεια, μειωμένη επιβίωση των παιδιών και διαφόρων βαθμών ανωμαλίες ανάπτυξης.

Δεδομένου ότι η ορμόνη του θυρεοειδούς παίζει κεντρικό ρόλο στη ρύθμιση του συνολικού μεταβολισμού του σώματος, δεν αποτελεί έκπληξη το γεγονός ότι οι διατροφικοί παράγοντες μπορούν να επηρεάσουν τη ρύθμιση αυτών.

Συμπτώματα διαταραγμένης λειτουργίας θυρεοειδούς αδένα

Όταν υποβόσκει κάποια διαταραχή που αφορά τη λειτουργία του θυροειδή αδένα, μερικά από τα συμπτώματα είναι τα εξής:

Τα συμπτώματα του υπερθυρεοειδισμού συμπεριλαμβάνουν:

• Απώλεια βάρους
• Ταχυκαρδία, αρρυθμίες
• Αίσθηση άγχους, ανησυχίας, εκνευρισμός
• Τρόμος των χεριών και των δακτύλων
• Εφίδρωση και ευαισθησία στη ζέστη
• Διαταραχές περιόδου στις γυναίκες
• Διόγκωση του θυρεοειδή
• Κούραση και αδυναμία
• Δυσκολίες στον ύπνο
• Διαταραχές στα μάτια, π.χ. αίσθηση ξηρότητας, εξόφθαλμος

Τα συμπτώματα του υποθυρεοειδισμού μπορεί να είναι τα εξής:

• Κούραση
• Βραδυκαρδία
• Ευαισθησία στο κρύο
• Αύξηση βάρους
• Δυσκοιλιότητα
• Ξηροδερμία και τριχόπτωση
• Βραχνάδα
• Υψηλή χοληστερόλη
• Κατάθλιψη

Σε ποια τρόφιμα βρίσκουμε το Ιώδιο;

Το ιώδιο βρίσκεται φυσικά στο έδαφος και στο θαλασσινό νερό. Αυτό σημαίνει ότι η περιεκτικότητα των τροφίμων σε ιώδιο ποικίλει ανάλογα με την περιοχή. Φαίνεται πως η κατανάλωση ιωδιούχου αλατιού αρκεί για την εξασφάλιση της απαιτούμενης ποσότητας ιωδίου, καθώς ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας συστήνει την ιωδίωση αλατιού ως μέτρο δημόσιας υγείας.

Οι βασικότερες πηγές ιωδίου είναι:

• τα γαλακτοκομικά προιόντα και κυρίως το τυρί
• τα ψάρια και τα οστρακοειδή
• τα φύκια
• το ψωμί και τα αρτοσκευάσματα
• το κρέας και
• τα αβγά

Ακόμη το ιώδιο περιέχεται στο ιωδιούχο επιτραπέζιο αλάτι το οποίο περιέχει ιωδιούχο νάτριο, κάλιο ή ασβέστιο.   

Ο θυρεοειδής περιέχει τη μεγαλύτερη δεξαμενή ιωδίου στο σώμα, κυρίως με τη μορφή ιωδιούχων αμινοξέων. Συνιστάται η πρόσληψη 150 μg ιωδίου για ενήλικες ημερησίως, τουλάχιστον 200-250 μg για έγκυες ή θηλάζουσες γυναίκες ημερησίως, και μικρότερες ποσότητες για παιδιά (70-120 μg) και νεογνά (40 μg) ημερησίως.

Τα συμπληρώματα ιωδίου έχουν αποκτήσει αυξανόμενη αποδοχή από τον κόσμο, οδηγώντας σε βελτίωση ή ακόμα και εξαφάνιση ασθενειών που σχετίζονται με την ανεπάρκεια σε ιώδιο.

Σημασία του Σεληνίου στις ορμόνες του θυρεοειδή.

Το σελήνιο είναι ένα άλλο ιχνοστοιχείο, το οποίο απαιτείται για την εύρυθμη λειτουργία του θυροειδούς, καθώς αλληλεπιδρά με το ιώδιο. Ο θυρεοειδής αδένας στον άνθρωπο είναι ο ιστός με την υψηλότερη περιεκτικότητα σε σελήνιο ανά μονάδα ιστού, έτσι οι ενώσεις του σεληνίου και οι σεληνοπρωτεΐνες προστατεύουν του θυρεοειδούς αδένα από βλάβες. Ο θυρεοειδής αδένας δεσμεύει το ιώδιο και σε συνδυασμό με την τυροσίνη σχηματίζει τις θυρεοειδικές ορμόνες. Το σελήνιο διεγείρει το σχηματισμό εξειδικευμένων πρωτεϊνών των σεληνοπρωτεϊνών (τύποι Ι, ΙΙ και ΙΙΙ) που βοηθούν στη μετατροπή της Τ4 σε Τ3 και επιπλέον έχει αντιοξειδωτική δράση. Μέσω της αντιοξειδωτικής του δράσης λειτουργεί προληπτικά για την εμφάνιση νόσου ή κατασταλτικά στην περίπτωση που χορηγηθεί μετά την εμφάνιση κάποιων συμπτωμάτων. Το ιχνοστοιχείο αυτό ενεργοποιώντας το ένζυμο που μετατρέπει τη θυροξίνη Τ4 σε τριιωδοθυρονίνη Τ3, η οποία είναι και βιολογικά η πιο δραστική θυρεοειδική ορμόνη, διασφαλίζει τη φυσιολογική λειτουργία του αδένα. Εκτός αυτού προφυλάσσει τα θυρεοειδικά κύτταρα από βλάβες αναστέλλοντας τον κίνδυνο για εμφάνιση φλεγμονής του θυρεοειδούς. Η επαρκής πρόσληψη σεληνίου εξασφαλίζει μια φυσιολογική κατάσταση θυρεοειδικών ορμονών καθώς πολλές μελέτες, κυρίως σε γυναίκες, έχουν δείξει ότι η επάρκεια σεληνίου ωφελεί τις παθήσεις που σχετίζονται με τον θυρεοειδή. Αντίθετα, παρατηρήθηκε μια τάση προς αυξημένο αριθμό όζων του θυρεοειδούς σε ανεπαρκή επίπεδα σεληνίου συμπεριλαμβανομένης της θυρεοειδίτιδας και της νόσου Graves. Πιο χαμηλα επίπεδα σεληνίου παρατηρήθηκαν σε νεοδιαγνωσθέντες σε νόσο Graves και αυτοάνοσου υποθυρεοειδισμού.

Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας έχει προτείνει ως επαρκή πρόσληψη σεληνίου τα 40 μg ημερησίως για τους άντρες και τα 30 μg για τις γυναίκες στις χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Σε ποια τρόφιμα βρίσκουμε το Σελήνιο;

Οι πλουσιότερες πηγές τροφίμων σε σελήνιο είναι

• τα ψάρια και τα θαλασσινά
• τα ζωικά προιόντα όπως εντόσθια, κρέας και πουλερικά
• τα γαλακτοκομικά
• τα δημητριακά
• τα φρούτα και τα λαχανικά
• τα καρύδια και κυρίως τα καρύδια Βραζιλίας.  

Εδώ θα πρέπει να σημειωθεί ότι η περιεκτικότητα σε λαχανικα εξαρτάται από την περιεκτικότητα του εδάφους σε Σελήνιο.

Η συνιστώμενη πρόσληψη κυμαίνεται από 20-40 μg/ημέρα σε βρεφική ηλικία έως 55 μg στην ενήλικη ζωή. Συνιστώνται 60 μg και 70 μg για έγκυες και θηλάζουσες γυναίκες αντίστοιχα.

Οι βιταμίνες C, Α και Ε αυξάνουν την απορρόφηση σεληνίου ενώ τα βαριά μέταλλα, όπως ο υδράργυρος και τα φυτικά οξέα μειώνουν την απορρόφησή του.

Η λήψη συμπληρώματος σεληνίου στην αυτοάνοση θυρεοειδίτιδα και στην ήπια νόσος Graves φαίνεται να καθυστερεί την απώλεια της λειτουργίας του θυρεοειδούς. Τα συμπληρώματα Se είναι διαθέσιμα είτε σε ανόργανο (σεληνικό νάτριο και σεληνικό νάτριο) και οργανικές μορφές (σεληνομεθειονίνη).

Μπορείτε να διαβάσετε περισσότερα για τα συμπληρώματα διατροφής στο άρθρο μας: “Φυσικά συμπληρώμτα διατροφής για τη ρύθμιση του θυρεοειδή αδένα”.

Πηγές:

Thyroid function – J R Arthur, G J Beckett
DOI: 10.1258/0007142991902538

Are there foods that support thyroid health – Eleese Cunningham
DOI:https://doi.org/10.1016/j.jand.2012.02.011

Selenium and the thyroid – Josef Köhrle
DOI: 10.1097/MED.0000000000000190

Iodine-Induced Hypothyroidism. Thyroid, 11(5), 501–510. – Markou, K., Georgopoulos, N., Kyriazopoulou, V., & Vagenakis, A. G. (2001). doi:10.1089/105072501300176462

Role of iodine, selenium and other micronutrients in thyroid function and disorders – Vincenzo Triggiani, Emilio Tafaro, Vito Angelo Giagulli, Carlo Sabbà, Francesco Resta, Brunella Licchelli, Edoardo Guastamacchia
DOI: 10.2174/187153009789044392

Reviews in Endocrine and Metabolic Disorders – Burman, K. D., & Wartofsky, L. (2000)., 1(1/2), 19–25. doi:10.1023/a:1010004218052

Development of Databases on Iodine in Foods and Dietary Supplements – Ershow, A., Skeaff, S., Merkel, J., & Pehrsson, P. (2018).. Nutrients, 10(1), 100. doi:10.3390/nu10010100

Iodine and Selenium: Two basic trace minerals and their role in thyroid disorders – Vasiliki Blatsa